പി. കേശവദേവ് എന്ന വിപ്ലവകാരിയായ എഴുത്തുകാരനെ അനുസ്മരിക്കുമ്പോൾ

കൊച്ചി: മലയാള സാഹിത്യത്തിലും സാമൂഹിക പരിഷ്കരണ രംഗത്തും നിറഞ്ഞുനിന്ന വ്യക്തിത്വമാണ് പി. കേശവദേവ്. 1904 ജൂലൈ 20-ന് എറണാകുളം ജില്ലയിലെ വടക്കൻ പറവൂരിനടുത്തുള്ള കെടാമംഗലം ഗ്രാമത്തിലാണ് ‘പപ്പുപിള്ള കേശവ പിള്ള’ എന്ന പി. കേശവദേവ് ജനിച്ചത്. കൊച്ചുവീട്ടിൽ പപ്പുപിള്ളയും പറവൂർ നല്ലേടത്തു കാർത്തിയായിനി അമ്മയുമാണ് മാതാപിതാക്കൾ. ദാരിദ്ര്യം കാരണം ചെറുപ്പത്തിൽത്തന്നെ പഠനം നിർത്തേണ്ടി വന്ന അദ്ദേഹം, ചിട്ടിക്കാരന്റെ പിരിവുകാരൻ, ട്യൂഷൻ മാസ്റ്റർ, ഖദർ വസ്ത്ര വ്യാപാരി എന്നിങ്ങനെ പല ജോലികളും ചെയ്താണ് ജീവിതം മുന്നോട്ട് നയിച്ചത്.

ജീവിതത്തിലെ വഴിത്തിരിവുകൾ

പണ്ഡിറ്റ് ഋഷിറാമിന്റെ സാന്നിധ്യത്തിൽ ആര്യസമാജത്തിൽ ചേർന്നതോടെയാണ് കേശവപിള്ള എന്ന പേര് കേശവദേവ് എന്നാക്കി മാറ്റിയത്. അക്കാലത്ത് ജാതിപ്പേരുകൾ ഉപേക്ഷിച്ച് ‘ദേവ്’ എന്ന് ചേർത്ത പല പേരുകളുണ്ടായിരുന്നു; അഭയ ദേവ്, നരേന്ദ്ര ദേവ് എന്നിവ ഉദാഹരണങ്ങളാണ്. എ.കെ. പിള്ളയുടെ സ്വാധീനത്തിൽ കോൺഗ്രസ് പ്രവർത്തകനായി മാറിയ കേശവദേവ് പിന്നീട് തൊഴിലാളി പ്രസ്ഥാനത്തിൽ സജീവമായി. ആലപ്പുഴയിലും മട്ടാഞ്ചേരിയിലും തൊഴിലാളികളെ സംഘടിപ്പിക്കുന്നതിൽ അദ്ദേഹം പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ചു.

എ.കെ. പിള്ള ഇംഗ്ലണ്ടിൽ പോയപ്പോൾ ആശയപ്രചാരണത്തിനായി ‘സ്വദേശാഭിമാനി’, ‘മലയാളരാജ്യം’, ‘ഭജേഭാരതം’, ‘പ്രതിദിനം’ തുടങ്ങിയ പത്രങ്ങളുടെ പത്രാധിപ ചുമതലകളും അദ്ദേഹം നിർവഹിച്ചു. കോൺഗ്രസ് പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ നിന്ന് അകന്ന് പിന്നീട് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ആശയങ്ങളോട് അനുഭാവം പുലർത്തിയെങ്കിലും, കാലക്രമേണ ആ നിലപാടുകളും ഉപേക്ഷിച്ച് മാനവികതയ്ക്ക് ഊന്നൽ നൽകുന്ന സമീപനം സ്വീകരിച്ചു. പത്രപ്രവർത്തനത്തിന് ശേഷമാണ് അദ്ദേഹം പൂർണമായും സാഹിത്യത്തിലേക്ക് തിരിയുകയും പുരോഗമന സാഹിത്യ പ്രസ്ഥാനത്തിനായി ശക്തമായി പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്തത്.

സാഹിത്യ ലോകത്തെ സംഭാവനകൾ

സാമൂഹിക അനീതിക്കെതിരെ ശക്തമായി പ്രതികരിച്ച എഴുത്തുകാരനായിരുന്നു കേശവദേവ്. സമൂഹത്തിലെ സാധാരണക്കാരെയും പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ടവരെയും തന്റെ കഥാപാത്രങ്ങളാക്കി. ചമൽക്കാരങ്ങളില്ലാതെ, ചായക്കൂട്ടുകളില്ലാതെ, യാഥാർത്ഥ്യബോധത്തോടെ അദ്ദേഹം ആ ജീവിതങ്ങളെ തന്റെ തൂലികയിലൂടെ ഒഴുക്കിവിട്ടു. നിസാരമെന്ന് തോന്നുന്ന സംഭവങ്ങളെപ്പോലും കഥയ്ക്ക് വിഷയമാക്കി.

അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആദ്യ നോവലായ ‘ഓടയിൽ നിന്ന്’ (1942) മലയാള നോവൽ സാഹിത്യത്തിലെ ഒരു നാഴികക്കല്ലാണ്. കൊല്ലത്തെ തൊഴിലാളി യൂണിയൻ ഓഫീസിലിരുന്നാണ് ഈ നോവൽ എഴുതിയതെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഒരു ഖണ്ഡകാവ്യത്തിന്റെ രൂപഭദ്രതയും ഭാവഗാനത്തിന്റെ വൈകാരിക സ്പന്ദനവുമുള്ള ഈ കൃതി കേശവദേവിന്റെ യശസ്സ് വർധിപ്പിച്ചു. ‘ഓടയിൽ നിന്ന്’ നിരവധി തവണ പാഠപുസ്തകമായി മാറുകയും പല ഭാഷകളിലേക്ക് പരിഭാഷപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു. കെ.എസ്. സേതുമാധവൻ ഈ നോവലിനെ 1965-ൽ സിനിമയാക്കി. നടൻ സത്യന്റെ ശ്രദ്ധേയമായ കഥാപാത്രങ്ങളിലൊന്നായി ഇതിലെ ‘പപ്പു’ ഇന്നും വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നു.

‘ഓടയിൽ നിന്ന്’ എന്ന നോവലിന് പുറമെ, ‘കണ്ണാടി’, ‘ഭ്രാന്താലയം’, ‘അയൽക്കാർ’, ‘നടി’ തുടങ്ങി 80-ലധികം നോവലുകളും ‘അന്നത്തെ നാടകം’, ‘ദീനാമ്മ’, ‘ജീവിത ചക്രം’, ‘ഭാവി വരൻ’ തുടങ്ങിയ കഥാസമാഹാരങ്ങളും അദ്ദേഹം രചിച്ചു. ഹിന്ദുമുസ്ലിം ലഹളയുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ രചിച്ചതാണ് ‘ഭ്രാന്താലയം’.

‘അയൽക്കാർ’ – ഒരു ഇതിഹാസ നോവൽ

‘അയൽക്കാർ’ എന്ന കൃതിക്ക് കേന്ദ്ര സാഹിത്യ അക്കാദമി അവാർഡ് ലഭിച്ചു. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിലെ കേരളീയ സമൂഹത്തിലെ ജാതിവ്യവസ്ഥയും ഫ്യൂഡൽ കുടുംബങ്ങളുടെ തകർച്ചയും ഈ നോവലിൽ കടന്നുവരുന്നു. കേരളത്തിലെ മൂന്ന് പ്രധാന സമുദായങ്ങളായ നായർ, ഈഴവ, ക്രൈസ്തവ സമുദായങ്ങളിലെ മാറ്റങ്ങളെ രണ്ട് ഭിന്ന സമുദായത്തിൽപ്പെട്ട കുടുംബങ്ങളുടെ കഥകളിലൂടെ വരച്ചുകാട്ടാനുള്ള ശ്രമം ‘അയൽക്കാർ’ നടത്തുന്നു. ഇത് ഒരു സാമൂഹിക ചരിത്രമെഴുത്ത് കൂടിയാണ്.

‘എതിർപ്പ്’ – ഒരു ആത്മകഥ

ജീവിതം മുഴുവൻ സാഹചര്യങ്ങളോടും പൊരുത്തപ്പെടാനാവാത്ത ആശയങ്ങളോടും എതിർപ്പ് പ്രകടിപ്പിച്ച കേശവദേവിന്റെ ആത്മകഥയുടെ പേര് ‘എതിർപ്പ്’ എന്നാണ്. 1959-നും 1966-നും ഇടയിൽ എഴുതിയ ഈ ഗ്രന്ഥനാമം എഴുത്തുകാരൻ എന്ന നിലയിൽ ദേവിന്റെ മനോഭാവത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ജീവിതമുഹൂർത്തങ്ങളെ ആവിഷ്കരിക്കുന്നതിലുപരി ആവേശപൂർവ്വം ചില ആശയങ്ങൾ അവതരിപ്പിക്കുകയായിരുന്നു കഥയിലും നാടകത്തിലും ദേവ് ചെയ്തത്.

കഥ, നോവൽ, നാടകം, ആത്മകഥ, ലേഖനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ഏതാണ്ട് എൺപതോളം പുസ്തകങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നതാണ് ‘ദേവ് സാഹിത്യം’. വൈകാരികമായ എതിർപ്പുകൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ രീതിയായിരുന്നു. ‘സമസ്ത കേരള സാഹിത്യ പരിഷത്ത്’ പോലുള്ള സാഹിത്യ വേദികളിലും അദ്ദേഹം ഒച്ചപ്പാടുണ്ടാക്കി. ഇത് പലപ്പോഴും വിമർശനങ്ങൾക്ക് വഴിവെക്കുകയും ‘ഓട സാഹിത്യകാരൻ’ എന്നെല്ലാം വിളിച്ച് അദ്ദേഹത്തെ അധിക്ഷേപിക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ സാഹചര്യത്തിലാണ് പ്രശസ്തമായ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രതികരണം ഉണ്ടായത്: “പട്ടികൾ കുരക്കട്ടെ, കേശവൻ കുലുങ്ങൂല്ല!”

സിനിമകളും അംഗീകാരങ്ങളും

കെ.എസ്. സേതുമാധവൻ ‘ഓടയിൽ നിന്ന്’ എന്ന നോവലിന് പുറമെ, കേശവദേവിന്റെ ‘റൗഡി’, ‘ആദ്യത്തെ കഥ’ (1972), ‘ഒരു സുന്ദരിയുടെ കഥ’ (1972), ‘സ്വപ്നം’ (1973) എന്നീ കൃതികളും സിനിമയാക്കി. 1974 മുതൽ 1977 വരെ കേരള സാഹിത്യ അക്കാദമി പ്രസിഡന്റായിരുന്ന അദ്ദേഹത്തെ പിന്നീട് കേരള സാഹിത്യ അക്കാദമി ഫെലോഷിപ്പ് നൽകി ആദരിച്ചു.

വ്യക്തിജീവിതം, വിവാദങ്ങൾ, ആകാശവാണിയിലെ ജോലി

കേശവദേവിന്റെ ആദ്യ വിവാഹം ഗോമതിയമ്മയുമായിട്ടായിരുന്നു. ഈ ബന്ധത്തിൽ മക്കളില്ലാതിരുന്നതിനാൽ അവർ ഒരു പെൺകുട്ടിയെ ദത്തെടുത്തു. ഗോമതിയമ്മയുമായി പൊരുത്തപ്പെടാനാകാതെ അവർ വേർപിരിഞ്ഞെങ്കിലും, വളർത്തുപുത്രിയുമായി ദേവ് ബന്ധം നിലനിർത്തി. ഈ മകളെ വിവാഹം ചെയ്തത് എഴുത്തുകാരനായ രാജൻ ചിന്നങ്ങത്താണ്. അദ്ദേഹം ‘കേശവ ദേവും ഗോമതി ദേവും ഓർമ്മകളിലൂടെ’ എന്നൊരു പുസ്തകവും എഴുതിയിട്ടുണ്ട്.

1956 നവംബർ 7-ന് പി. കേശവദേവ് ആകാശവാണി തിരുവനന്തപുരം നിലയത്തിൽ നാടകവിഭാഗം പ്രൊഡ്യൂസറായി ജോലിയിൽ പ്രവേശിച്ചു. അതേസമയം, നിരൂപകനും നാടകകൃത്തുമായിരുന്ന സി.ജെ. തോമസ് അസിസ്റ്റന്റ് പ്രൊഡ്യൂസറായും നിയമിക്കപ്പെട്ടു. ആകാശവാണിയിൽ ജോലി നേടുന്നതിന് കോൺഗ്രസ് നേതാക്കളായ എ.പി. ഉദയഭാനു, പനമ്പിള്ളി ഗോവിന്ദമേനോൻ, കെ.പി. മാധവൻ നായർ എന്നിവരുമായുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ സൗഹൃദം സഹായകമായി.

എന്നാൽ, ആകാശവാണിയിലെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ വരവ് വിവാദങ്ങൾക്ക് തിരികൊളുത്തി. ജോലിയിൽ പ്രവേശിക്കുമ്പോൾ കെ. പത്മനാഭൻ നായരായിരുന്നു നാടകത്തിന്റെ പ്രൊഡ്യൂസർ. ഒരേ ജോലിക്ക് രണ്ട് പേർ എന്ന അവസ്ഥ വന്നപ്പോൾ, കേശവദേവിനെ നാടകത്തിന്റെ ചുമതല ഏൽപ്പിക്കാൻ സ്റ്റേഷൻ ഡയറക്ടർ നിർദ്ദേശിച്ചെങ്കിലും പത്മനാഭൻ നായർ അത് നിരസിച്ചു. ഒടുവിൽ പത്മനാഭൻ നായരെ കോഴിക്കോട്ടേക്ക് സ്ഥലം മാറ്റി.

ആരെയും വകവയ്ക്കാത്ത സ്വഭാവക്കാരനായിരുന്ന ദേവിന് ആകാശവാണിക്കകത്തെ അന്തരീക്ഷം അത്ര പിടിച്ചില്ല. പ്രക്ഷേപണത്തിനുള്ള നാടകങ്ങൾ തിരഞ്ഞെടുക്കുക, നടീനടന്മാരെ തിരഞ്ഞെടുത്ത് പരിശീലനം നൽകി റേഡിയോ നാടകം തയ്യാറാക്കുക എന്നിവയായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചുമതലകൾ. എന്നാൽ, നാടകങ്ങളുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ സ്റ്റേഷൻ ഡയറക്ടർ ജയപാൽ റാവുവിന്റെ ഇടപെടലുകൾ അദ്ദേഹത്തിന് അതൃപ്തിയുണ്ടാക്കി. “ഞാനേത് നാടകമാണെടുക്കേണ്ടതെന്ന് മറ്റാരും നിർദ്ദേശിക്കുന്നത് എനിക്കിഷ്ടമല്ല” എന്ന് ദേവ് പരസ്യമായി പറഞ്ഞു.

സി.ജെ. തോമസുമായിട്ടും ദേവിന് അഭിപ്രായവ്യത്യാസങ്ങളുണ്ടായി. “തോമസ് എന്നെ സഹായിക്കാനാണ്, എനിക്ക് ഉപദേശം തരാനല്ല” എന്ന് ദേവ് ഇടയ്ക്കിടെ പറയുന്നത് തനിക്ക് അസ്വസ്ഥതയുണ്ടാക്കിയതായി ജി. ശങ്കരക്കുറുപ്പ് എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. അധികകാലം ആകാശവാണിയിൽ തുടരാതെ സി.ജെ. തോമസ് രാജിവെച്ചു.

ജയപാൽ റാവുവിന് പകരം എം.വി. രാജഗോപാൽ സ്റ്റേഷൻ ഡയറക്ടറായി വന്നതോടെ കാര്യങ്ങൾ കൂടുതൽ വഷളായി. റാവുവിന്റെ യാത്രയയപ്പ് യോഗത്തിൽ കേശവദേവ് നടത്തിയ പ്രസംഗം പുതിയ ഡയറക്ടറെ പ്രകോപിപ്പിച്ചു. ഇത് ദേവിനെതിരെ പ്രതികാര നടപടികളെടുക്കാൻ കാരണമായി. ഒരു നാടക റിഹേഴ്സൽ നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കെ, സ്ക്രിപ്റ്റ് അംഗീകരിച്ചിട്ടില്ലെന്ന് പറഞ്ഞ് ഡയറക്ടർ നാടകം നിർത്തിവെപ്പിച്ചത് ദേവിനെ രോഷാകുലനാക്കി.

രണ്ടാം വിവാഹവും പുറത്താക്കലും

1956-ൽ ആകാശവാണിയിൽ ജോലിയിൽ ചേർന്നതിന് ശേഷമാണ് കേശവദേവ് സീതാലക്ഷ്മിയെ വിവാഹം കഴിക്കുന്നത്. ആദ്യ വിവാഹബന്ധം നിയമപരമായി വേർപെടുത്താതെ രണ്ടാമതും വിവാഹം കഴിച്ചതിനെ തുടർന്ന് ഇത് വലിയ വിവാദങ്ങൾക്ക് വഴിവെച്ചു. അന്ന് 54 വയസുണ്ടായിരുന്ന ദേവ് 18 വയസ്സുകാരിയായ സീതാലക്ഷ്മിയെ വിവാഹം ചെയ്തത് പൊതുസമൂഹത്തിൽ ചർച്ചയായി. സീതാലക്ഷ്മിയുടെ അമ്മ നൽകിയ പരാതിയെ തുടർന്ന് 1958 ജനുവരി 25-ന് ദേവിനെയും സീതാലക്ഷ്മിയെയും പോലീസ് അറസ്റ്റ് ചെയ്തു. തമ്പാനൂർ പോലീസ് സ്റ്റേഷനിൽ നിന്ന് റോഡിലൂടെ നടത്തിയാണ് ഇവരെ കോടതിയിൽ കൊണ്ടുപോയത്. കെ. ബാലകൃഷ്ണൻ, കെ. സുരേന്ദ്രൻ, കെ.എസ്. കൃഷ്ണൻ തുടങ്ങിയ സുഹൃത്തുക്കൾ ജാമ്യത്തിലിറങ്ങാൻ സഹായിച്ചു.

ഈ വിവാദങ്ങളെ തുടർന്ന് ഇടതുപക്ഷ സഹയാത്രികർ ഉൾപ്പെടെയുള്ളവർ ദേവിനെതിരെ കടുത്ത നടപടി ആവശ്യപ്പെട്ടു. ‘കേരള കൗമുദി’ അടക്കമുള്ള പത്രങ്ങൾ മുഖപ്രസംഗങ്ങളെഴുതി. ഒടുവിൽ, 1958 ഫെബ്രുവരി 6-ന് പി. കേശവദേവിനെ ആകാശവാണിയിൽ നിന്ന് പിരിച്ചുവിട്ടു. “കോൺട്രാക്റ്റ് അവസാനിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു” എന്ന ഒറ്റവരി കത്താണ് അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചത്. ഇത് രാഷ്ട്രീയ പകപോക്കലാണെന്ന് ദേവ് പത്രസമ്മേളനം നടത്തി ആരോപിച്ചു. തനിക്ക് മൂന്ന് മാസത്തെ വേതനം നൽകണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ട് അദ്ദേഹം വക്കീൽ നോട്ടീസ് അയച്ചെങ്കിലും, സുഹൃത്തുക്കളുടെ പിന്തുണയില്ലാത്തതിനാൽ ധാർമ്മികമായും നിയമപരമായും അദ്ദേഹം പരാജയപ്പെട്ടു. ദേവ് പിരിയുകയും ജി. ശങ്കരക്കുറുപ്പ് രാജിവെക്കുകയും ചെയ്തതോടെ പ്രമുഖ എഴുത്തുകാരെ ആകാശവാണി പ്രൊഡ്യൂസർമാരാക്കിയ പരീക്ഷണം കേരളത്തിൽ പരാജയപ്പെട്ടു.

ശേഷ ജീവിതം

ആകാശവാണി ജീവിതത്തിന് ശേഷം ദേവിന് സൗഭാഗ്യങ്ങളുണ്ടായതായി എം.കെ. സാനു രേഖപ്പെടുത്തുന്നു. ‘ഓടയിൽ നിന്ന്’ സിനിമയായി വലിയ വിജയമായതും, അത് പാഠപുസ്തകമായതും, ‘അയൽക്കാർ’ക്ക് കേന്ദ്ര സാഹിത്യ അക്കാദമി പുരസ്കാരം ലഭിച്ചതും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക നില മെച്ചപ്പെടുത്തി. എൻ.വി. കൃഷ്ണവാരിയരെ പോലുള്ള സുഹൃത്തുക്കൾ ദേവിന്റെ രണ്ടാം വിവാഹത്തെ വെറുമൊരു കാമാസക്തിയായിട്ടല്ല കണ്ടത്. മറിച്ച്, മാനസിക സന്തോഷവും സമാധാനവുമുള്ള ഒരു കുടുംബ ജീവിതത്തിനായുള്ള ദേവിന്റെ ആഗ്രഹമായാണ് അവർ അതിനെ വിലയിരുത്തിയത്. സീതാലക്ഷ്മിയുമായുള്ള ദാമ്പത്യബന്ധം മരണം വരെ നന്നായി തുടർന്നു. പ്രമുഖ പ്രമേഹ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ഡോക്ടർ ജ്യോതി ദേവ് ഇവരുടെ ഏക മകനാണ്.

1983 ജൂലൈ 1-ന് തിരുവനന്തപുരത്ത് വെച്ച് പി. കേശവദേവ് അന്തരിച്ചു. തന്റെ 79-ാം ജന്മദിനത്തിന് 20 ദിവസം മുൻപായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ അന്ത്യം. മാനവികതയുടെ മഹാഗോപുരമായി ഗണിക്കപ്പെടുന്ന ദേവ്, നിന്ദിതർക്കും പീഡിതർക്കും ഒപ്പം നിലകൊണ്ട ഒരു യഥാർത്ഥ വിപ്ലവകാരിയായിരുന്നു. മലയാളത്തിലെ പുരോഗമന സാഹിത്യത്തിൽ നൈതികമായ ലഹരി നിറച്ച എഴുത്തുകാരനായും അദ്ദേഹത്തെ വാഴ്ത്തപ്പെടുന്നു.

Remembering the revolutionary writer P. Keshavdev